Leren klokkijken groep 4

klokkijken met de ronde klok.

Het aanleren van klokkijken met de ronde klok gebeurt tijdens de rekenles in 6 stapjes:

• Hoe ziet de ronde klok eruit en hoe werkt de klok?
• Uren en halve uren aflezen.
• De klok leren verdelen in kwartieren.
• Twee kwartieren voor en na het uur en alles daartussenin leren te lezen.
• Uitleg krijgen over de kwartieren voor en na een half uur en alles daartussenin.
• Tenslotte de hele klok oefenen.

De geschiedenis van de ronde klok

Tijdens elke stap in het leerproces leer je iets meer over de klok, die al eeuwenlang in gebruik is. De ronde klok bestaat al sinds de 10e eeuw en is uitgevonden door een Fransman Gerbert. Voor die tijd gebruikte men de zonnewijzer of een zandloper om de tijd af te lezen. Een zonnewijzer was natuurlijk niet erg praktisch, want je kon alleen de tijd aflezen als de zon ook scheen. De zandloper had dit nadeel niet, maar moest wel op tijd omgedraaid worden anders liep de tijd achter. Bovendien is het aflezen van de tijd met een zandloper niet echt eenvoudig. 

Als je zich wilt verdiepen in de geschiedenis van de klokken, adviseer ik je een bezoek te brengen aan het  Klokkenmuseum  Speelklok in Utrecht. Daar vind je veel mooie oude klokken en krijg je uitleg hoe men vroeger met de tijd omging en men deze kon lezen.

Hoe werkt de ronde klok?

Hoewel er veel soorten ronde klokken zijn, hebben ze een aantal dingen gemeen. Meestal hebben ronde klokken tenminste twee wijzers. Een grote wijzer en een kleine wijzer. De kleine wijzer draait één rondje per 12 uur. Elke dag bestaat uit 24 uren, dus per dag draait de kleine wijzer precies 2 rondjes. De kleine wijzer begint altijd bovenaan met een rondje als het 12 uur ’s middag is (de zon staat dan op het hoogste punt aan de hemel) of als het middennacht is en de nieuwe dag begint.

De grote wijzer draait 24 rondjes per dag. Dus als de kleine wijzer één rondje heeft gedraaid, dan heeft de grote wijzer precies 12 rondjes gedraaid.

Leuk dat draaien maar wat kan ik hiermee?

Naast de wijzers heeft de ronde klok ook een wijzerplaat. Dit is een plaatje dat zich achter de wijzers bevindt en daarop is een cirkel getekend waarin de twee wijzers bewegen. De cirkel is verdeeld in 12 grote streepjes en tussen twee grote streepjes worden 4 kleine streepjes getekend. Dus elke ruimte tussen twee grote streepjes wordt verdeeld in 5 kleinere ruimtes. Alle grote streepjes zijn genummerd van 1 tot 12. Echter de kleine streepjes hebben vaak geen nummer, maar zijn gewoon streepjes. Elke ruimte tussen twee grote streepjes worden uren genoemd en de ruimte tussen twee kleine streepjes worden minuten genoemd.

Klokkijken hele uren

Tijdens het oefenen met hele uren staat de grote wijzer altijd op het grote streepje met het nummer 12. Als het streepje op de 12 staat, wijst hij naar boven en zeggen we dat het hele uur voorbij is. De grote wijzer heeft dan precies één rondje gemaakt en begint met een nieuwe ronde. De kleine wijzer geeft dan aan welk uur verstreken is. Als bijvoorbeeld de kleine wijzer op 2 staat en de grote wijzer op 12, dan zeggen we dat er 2 uren zijn verstreken sinds het de laatste keer 12 uur is geweest. Dus sinds dat de zon op het hoogste punt heeft gestaan (middaguur) of op het laagste punt (middennacht) heeft gestaan. Dit wordt ook wel kort genoemd: “Het is 2 uur”.

Klokkijken met halve uren

 Op het moment dat de grote wijzer op de 6 staat, zeggen we dat de grote wijzer precies een half rondje moet maken voordat het uur helemaal voorbij is. De kleine wijzer zit dan precies tussen twee grote streepjes in. Als dit bijvoorbeeld tussen het streepje met de vier en het streepje met de vijf ligt, dan zeggen we dat het nog een halve ronde (uur) duurt voordat het vijf uur is. Kortom, we zeggen dan : “Het is half vijf.”

Tot nu toe het gemakkelijkste deel van de reis. In tegenstelling tot andere talen verdelen we de klok in het Nederlands niet in twee maar in vier delen. We noemen elk deel een kwartier. Het eerste deel (kwartier) zijn de vijftien streepjes van 12 tot 3. Het tweede deel (kwartier) zijn de vijftien streepjes van de 3 tot 6. Het derde deel (kwartier) zijn de vijftien streepjes van de 6 tot 9. En tenslotte is het vierde kwartier de vijftien streepjes van de negen tot en met de twaalf.

Elk kwartier heeft een speciale uitleg nodig om het klokkijken binnen deze kwartieren te kunnen begrijpen. Dit zou deze blog vrij lang maken. Maar we hebben een een hele leuke leer-app voor je gemaakt waar alles wordt uitgelegd met leuke interactieve instructiekaarten en waarmee je kunt oefenen zoals je dat op school gewend bent. Op deze manier kun je het klokkijken snel onder de knie krijgen met de ronde klok. Vanwege de rustige structuur en het leerzame karakter wordt deze app ook vaak gebruikt op scholen tijdens de lessen met het leerdoelonderdeel “Leren klokkijken groep 4”.